Zijn redelijke aanpassingen onredelijk?

Een extract uit het Lexima Magazine 2024 artikel, auteur: Sofia Boone

Waarom lijkt het vaak oneerlijk om hulpmiddelen in het onderwijs te gebruiken terwijl we als volwassenen regelmatig van hulpmiddelen profiteren in ons dagelijks leven?

Hieronder volgt een samenvatting door Sofia Boone van het uitgebreide artikel in Lexima Magazine dat verscheen op basis van een gastlezing van Lucas Hermans (Eureka).

Het wettelijk kader, zoals omschreven in het Verdrag van de Verenigde Naties inzake Rechten van Personen met een Handicap en het Kaderdecreet voor het Vlaamse gelijke kansen- en gelijke behandelingsbeleid, benadrukt dat redelijke aanpassingen moeten worden geboden om gelijke toegang tot inclusief en voortgezet onderwijs te garanderen. Dit is essentieel om discriminatie te voorkomen. Redelijke aanpassingen zijn maatregelen die de beperkingen van een onaangepaste omgeving neutraliseren en geen buitensporige last vormen, terwijl ze relevant zijn voor de toekomst van de leerling. Het is van belang om standaardoplossingen te overwegen en in overleg te gaan met de leerling en de ouders om passende aanpassingen te bieden zonder bij elk probleem een aparte regeling te hoeven treffen.

Lucas Hermans studeerde logopedie en geeft les bij Eureka Leuven. Eureka pleit ruim 40 jaar voor inzicht in redelijke aanpassingen en hun impact. Deze school biedt leerlingen met leerstoornissen zoals dyslexie of dyscalculie één of twee jaar les voordat ze terugkeren naar het reguliere onderwijs. Lucas heeft zelf lees- en spellingproblemen heeft en begrijpt als geen ander de uitdagingen van leerlingen. Hij past creatieve redelijke aanpassingen toe om hun belemmeringen te verminderen. De school traint leerlingen met als doel hen zelfredzaam te maken en leerwinst op lange termijn te behalen.

Op Eureka is de computer en de voorleessoftware essentieel voor het bieden van autonomie aan de leerlingen. Zo evalueren de leerkrachten de competenties van hun leerlingen in plaats van hun leerstoornis. Hoewel het gebruik van deze hulpmiddelen niet altijd direct geliefd is bij kinderen, is het onmisbaar. Het vaardig worden met de voorleessoftware neemt bij Eureka 1 tot 2 jaar in beslag en vereist regelmatig oefenen. Het gebruik van de computer en de software stelt leerlingen in staat zichzelf te verbeteren en fouten te herkennen. Het toetsenbord biedt hierbij houvast en helpt bij de visuele herkenning van letters. Hulpmiddelen zoals het toetsenbord of de software ondersteunen gedurende de hele schoolcarrière en daarna.

Op Eureka wordt klassiek onderwijs gegeven met één leraar voor de klas en regelmatig toetsen. Evaluatie is belangrijk voor bijsturing, waarbij redelijke aanpassingen overwogen worden. Voorleessoftware wordt gebruikt voor kinderen met een leesniveau onder de norm. Specifieke voorleessoftware zoals Alinea of Kurzweil wordt verkozen boven algemene programma's zoals Word vanwege uitgebreide functionaliteit. Voorleessoftware biedt nl. geavanceerde, vooral bij vakken zoals Frans. Technologie, zoals computers, ontzorgt ook leerkrachten.

Bij Eureka draait het om zelfkennis bij het gebruik van redelijke aanpassingen. Leerlingen worden gestimuleerd om hulpmiddelen te gebruiken om zichzelf te ondersteunen en zo achterstanden te voorkomen. Het is essentieel voor leerkrachten om te begrijpen welke vaardigheden ze beoordelen tijdens examens, aangezien verschillende manieren van toetsen verschillende skills meten. Op Eureka zijn inhoudelijke doelen dan ook los gekoppeld van de hulpmiddelen. Aanpassingen zijn methode-onafhankelijk.

Lucas benadrukt dat er gevaren schuilen in redelijke aanpassingen, zoals te laat opstarten, te snel afbouwen of hulpmiddelen als tijdelijk of extra beschouwen. Het is essentieel dat hulpmiddelen consistent gebruikt worden om frustratie bij leerlingen, leerkrachten en ouders te voorkomen. Het hulpmiddel moet een automatisme worden. Zonder het hulpmiddel wordt de stoornis gemeten, niet de capaciteiten van de leerling.

Het project LeesVoor!-Vlaanderen, gesteund door Eureka, biedt elke leerling in het basis- en middelbaar onderwijs de mogelijkheid om gratis voorleessoftware te gebruiken, wat de toegankelijkheid vergroot.

Het lesgeven met redelijke aanpassingen zorgt voor betere lessen en meer leerplezier, waarbij de focus op het leereffect bij de leerling ligt. Lucas vind het belangrijk te werken aan dit besef.