Dyslexie: Een holistische benadering binnen de logopedische praktijk

Onderstaand blogartikel is gebaseerd op het artikel ‘Maatschappelijk belang van logopedie bij Dyslexie’ van de auteurs Ruth Peeters, Wim Tops en Ellen Rombouts, gepubliceerd in Logopedie jan-feb 2025. Dit artikel verkent de essentie van dyslexie, de impact op het functioneren van individuen en de kritieke rol van de logopedist in een holistische, evidence-based behandeling.

Dyslexie, gedefinieerd als leerstoornis, een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van lezen en/of spellen op woordniveau (Peterson & Pennington, 2012), vormt een aanzienlijke uitdaging binnen de logopedische praktijk.

Het is van cruciaal belang te erkennen dat dyslexie verder reikt dan geïsoleerde lees- en spellingsproblemen. Onderzoek wijst uit dat dyslexie een significante invloed heeft op cognitieve functies (met name fonologische en orthografische verwerking*), emotioneel welzijn, activiteiten (zoals technisch en begrijpend lezen) en participatie (schoolloopbaan, werkgelegenheid) (Snowling et al., 2020; Visser et al., 2020). Bovendien is comorbiditeit met andere ontwikkelingsstoornissen, zoals ADHD en taalontwikkelingsstoornissen, een veelvoorkomend fenomeen (Joyner & Wagner, 2020; Moll, 2022; Willcutt et al., 2003), wat de noodzaak van een brede diagnostiek en een gepersonaliseerd behandelplan onderstreept.

_{(*fonologische en orthografische verwerking: Fonologische verwerking is het vermogen om met klanken in taal om te gaan, essentieel voor het decoderen en spellen. Orthografische verwerking is het vermogen om letters en woorden visueel te herkennen, cruciaal voor vlot lezen en correct spellen.)}

Effectieve logopedische behandeling van dyslexie vereist een multifaceted aanpak die zich richt op:

1. Remediëring: Gerichte instructie op de onderliggende taalverwerkingsproblemen, met de nadruk op fonologisch bewustzijn, klank-tekenkoppeling en het decoderen van woorden (Kilpatrick, 2015). Interventies die deze componenten integreren, tonen de grootste impact op leesvaardigheid aan (Al Otaiba et al., 2023).
2. Compensatie: Het aanleren van compenserende strategieën en het gebruik van ondersteunende technologieën, zoals voorleessoftware en spellingscontrole, om de lees- en spellingvaardigheden te ondersteunen en de participatie te bevorderen (de Beer et al., 2014).
3. Psychosociale ondersteuning: Het bevorderen van zelfredzaamheid, welzijn en coping-mechanismen, evenals het aanbieden van psycho-educatie om cliënten te helpen omgaan met de emotionele gevolgen van dyslexie (Burden, 2008; Hellendoorn & Ruijssenaars, 2000).

Binnen deze pijlers is de expertise van de logopedist cruciaal, gezien de diepgaande kennis van taalontwikkeling, fonologische verwerking en comorbiditeiten*. De logopedist is in staat om een taakspecifieke interventie aan te bieden die aansluit bij de individuele behoeften van de cliënt, met een focus op zowel remediëring als zelfredzaamheid en welbevinden.

_{(*comorbiditeit: er is sprake is van het tegelijkertijd voorkomen van twee of meer aandoeningen of stoornissen bij één persoon)}

Samenwerking met ouders, school en andere professionals is essentieel voor het creëren van een ondersteunende omgeving en het bevorderen van de transfer van geleerde vaardigheden naar het dagelijks leven (Baxter et al., 2009; Humphrey, 2003; Williams & Lynch, 2010). De logopedist fungeert als een spil in dit netwerk, waarbij hij:

• Ouders adviseert over de ondersteuning van hun kind met dyslexie.
• Leerkrachten informeert over de specifieke behoeften van de leerling en passende aanpassingen in de klas.
• Samenwerkt met andere professionals, zoals psychologen en remedial teachers, om een geïntegreerde aanpak te garanderen.

Dyslexie vereist een holistische en evidence-based benadering die zich richt op de onderliggende taalverwerkingsproblemen, de psychosociale impact en de participatie van het individu. De logopedist speelt een cruciale rol in dit proces, door het aanbieden van een taakspecifieke interventie, het bevorderen van zelfredzaamheid en welzijn, en het samenwerken met ouders, school en andere professionals. Door deze integrale aanpak kunnen we de kwaliteit van leven en de maatschappelijke participatie van personen met dyslexie aanzienlijk verbeteren.