PISA, PIRLS & TIMSS: Internationale onderwijsbarometers

Wat hebben deze afkortingen gemeen? Ze vertegenwoordigen toonaangevende internationale onderzoeken die de evolutie van leerlingenprestaties wereldwijd in kaart brengen. Deze studies bieden waardevolle inzichten in hoe Vlaamse leerlingen presteren op het gebied van essentiële vaardigheden zoals leesvaardigheid, wiskunde en wetenschappen, en hoe deze prestaties zich verhouden tot internationale trends.

De meest recente resultaten van deze onderzoeken wijzen op een zorgwekkende tendens: er is een dringende noodzaak om de inspanningen voor het versterken van basisvaardigheden, met name lezen en rekenen, bij Vlaamse leerlingen te intensiveren. Deze bevindingen onderstrepen het belang van gerichte onderwijsinterventies om de kwaliteit van het Vlaamse onderwijs te waarborgen en te verbeteren in een snel veranderende, globale context.

PISA, in een notendop

• Programme for International Student Assessment
• Internationaal onderzoek dat kennis en vaardigheden van 15-jarigen test 
• Gestart in 2000, wordt elke 3 jaar herhaald
• 3 cognitieve domeinen:
  • Leesvaardigheid
  • Wiskundige geletterdheid
  • Wetenschappelijke geletterdheid
• Focus op het testen van functionele vaardigheden die een actieve maatschappelijke participatie mogelijk maken
• Resultaten worden gebruikt voor advisering en optimalisatie van Vlaams onderwijsbeleid

PISA, resultaten

• 2018: laatste cyclus waarin leesvaardigheid als hoofddomein werd getest
  • Je leest hier het beknopte verslag
  • De gemiddelde Vlaamse leesscore daalt tussen 2009 en 2018 significant met 17 punten
  • In Vlaanderen stijgt het percentage leerlingen dat het referentieniveau voor lezen niet haalt significant tussen 2009 en 2018 (+6%)
  • De gemiddelde prestatie van Vlaamse 15-jarige daalt met andere woorden significant op alle PISA-domeinen.
  • De achteruitgang in de Vlaamse prestaties doet zich voor in alle onderwijsvormen.
• 2022: laatste cyclus waarin wiskundige geletterdheid als hoofddomein werd getest
  • Je leest hier het beknopt verslag
  • Vlaanderen behoort tot de best presterende landen voor wiskunde
  • Toch haalt meer dan 20% van de leerlingen niet het PISA-basisniveau voor wiskunde, lezen en wetenschappen.
  • Op langere termijn tekent zich een dalende trend af in de leerlingenprestaties in Vlaanderen voor zowel wiskunde, lezen als wetenschappen
• Opvallend is de versterking van de dalende trends in Vlaanderen op korte termijn, tussen PISA2018 en PISA2022. De gemiddelde prestatie voor wiskunde daalt met 17, voor lezen met 19 en voor wetenschappen met 10 punten.

Ben jij geïnteresseerd in meer info over PISA? Je leest het hier.

En wat met PIRLS?

• Progress in International Reading Literacy Study
• Doel: internationaal vergelijkend onderzoek naar begrijpend lezen
• Gecoördineerd door: International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA)
• Start: 2001, frequentie: vijfjaarlijkse cycli
• Doelgroep: leerlingen 4de leerjaar lager onderwijs (grade 4)

PIRLS, resultaten:

• Vlaanderen nam in 2021 voor de derde keer deel. Onderzoekers van de KU Leuven en de UGent namen digitale toetsen af bij meer dan 5.000 leerlingen. 
• Je leest hier het rapport.
• Vlaamse leerlingen gaan er 4 maanden op achteruit ten opzichte van 2016 (en 10 maanden ten opzichte van 2006)
• We verliezen meer punten dan andere landen op de PIRLS-schaal
• De gemiddelde score van 511 betekent dat nog slechts 3% van de geteste leerlingen uitblinkt in begrijpend lezen. Zij kunnen een complexe tekst lezen en een eigen visie onderbouwen.
• Lees ook het Klasse artikel over PIRLS 2021

Ken jij TIMSS?

• TIMSS staat voor Trends in International Mathematics and Science Study
• Verzamelt leeruitkomsten voor wiskunde en wetenschappen van leerlingen uit het vierde en achtste jaar van formele scholing
• Internationaal vergelijkend onderwijsonderzoek dat elke vier jaar plaatsvindt
• De Vlaamse overheid neemt al meerdere cycli deel aan TIMSS
• Naar aanleiding van de TIMSS-resultaten zijn twee concrete initiatieven ontwikkeld:
  • Wiskundig breingraven: een werkvorm voor effectiever oefenen van wiskundige kennis en vaardigheden.
  • Wijs wetenschapsonderwijs: een website ter ondersteuning van leerkrachten met achtergrondinformatie, didactische tips en voorbeelden voor wetenschapsonderwijs.

TIMSS, de resultaten:

• Lees hier het rapport TIMSS 2023 van zodra beschikbaar (in de loop van 2024)
• TIMSS 2019, wiskunderesultaten:
  • Vlaanderen scoort gemiddeld 532 voor wiskunde, behorend tot de internationale subtop
  • Er is een negatieve trend: 14 punten daling sinds TIMSS 2015
  • Vlaamse leerlingen presteren goed in 'Geometrische vormen en Meten', minder in 'Getallen' en 'Gegevens'
  • Jongens presteren significant beter dan meisjes in wiskunde
  • Hogere sociaaleconomische status hangt samen met betere wiskundeprestaties
  • Leerlingen die thuis altijd Nederlands spreken, scoren gemiddeld hoger
  • Vlaanderen heeft relatief weinig leerlingen die erg veel van wiskunde houden