Benut de gouden weken voor een hechte klasgroep

Een sterke klassfeer ontstaat niet vanzelf. De eerste weken van het schooljaar – de ‘gouden weken’ – zijn cruciaal om van losse individuen een hechte groep te maken. Hoe werk je als leraar doelgericht aan groepsvorming en kom je tot gemotiveerde leerlingen, vlottere lessen en meer leerwinst? Je leest het hieronder.

Een hechte klasgroep is geen toeval. Tijdens de gouden weken in september heb je als leraar de kans om de basis te leggen voor een veilige, motiverende leeromgeving. Tijdens deze periode stellen leerlingen hun plaats in de groep opnieuw vast, want door vakantie of nieuwe klasgenootjes ontstaan nieuwe dynamieken. De leerkracht legt hier actief de basis voor een veilige en motiverende klassfeer door groepsvormende activiteiten, heldere afspraken en visuele ondersteuning van regels.

Groepsvorming verloopt volgens vier herkenbare fasen (volgens Tuckman): forming, storming, norming en performing. In de eerste weken werk je vooral aan de eerste twee.

In de formingfase leren leerlingen elkaar kennen. Activiteiten zoals een kennismakingsbingo of samen afwassen helpen om eerste contacten te leggen. Duidelijke basisregels zorgen voor veiligheid.

In de stormingfase ontstaan subgroepjes en zoeken leerlingen hun plek. Door wisselende groepssamenstellingen en gevarieerde werkvormen voorkom je kliekjesvorming en geef je iedereen de kans om te schitteren.

De normingfase draait om het vastleggen van ongeschreven groepsregels. Leerlingen willen zichzelf kunnen zijn. Groepsuitdagingen en het benoemen van elkaars kwaliteiten versterken de verbondenheid. Het visueel ondersteunen van regels, bijvoorbeeld via filmpjes, vergroot het effect.

In de performingfase draait de groep zelfstandig. Leerlingen vullen elkaar aan en werken constructief samen. Als leraar geef je autonomie en verantwoordelijkheid, en blijf je alert op de groepsdynamiek.

Praktische activiteiten voor de klas

Gebruik gevarieerde groepsvormende activiteiten, zoals:

• Complimentenspel of complimentenkaartjes
• Kennismakingsbingo
• Energiegevers zoals kruiswoordpuzzel
• Flipboek ‘Dit ben ik’
• Vakantievragenspel en bordspel
• Welkom-tekst aan de groepsdeur
• Passend leesaanbod ter ondersteuning, bijv.de Uitgeverij Schoolsupport boeken Wat een manieren! en Ik- jij - wij

Deze activiteiten laten leerlingen zich eerst veilig voelen en daarna actief inzetten voor de groepsdynamiek. Wissel regelmatig de groepssamenstelling. Zo voorkom je kliekjes en krijgt iedere leerling een kans om te stralen.

Een hechte klasgroep stimuleert motivatie, want verbondenheid is – naast autonomie en competentie – een basisvoorwaarde voor leren. Groepsvorming is dus geen extra taak, maar een investering die je als leerkracht dubbel en dik terugverdient.

De Gouden Weken zijn ook hét moment om te investeren in positieve communicatie met ouders.  Positief oudercontact helpt om een goede samenwerking en vertrouwen tussen school en thuis te bevorderen, waardoor leerlingen zich veiliger en meer gesteund voelen. 

De inspiratie voor dit blogartikel komt uit het artikel van Juf Judith ‘De start van het schooljaar: de Gouden Weken’ waar je ook heel wat interessante downloadlinken vindt én het Klasse-artikel van Femke Van De Pontseele & Seppe Goossens ‘Hoe maak je een hechte klas? Benut de gouden weken.’ waar onderwijsexpert Maarten Van de Broek de gouden weken toelicht.